موارد مشترک آیین دادرسی مدنی و کیفری - راهنمای وکلا
1. ابلاغها
2. صلاحیت ذاتی و محلی
3. رد دادرس
4. تعیین وکیل و حق دفاع
5. مواعد قانونی
6. قرار اناطه
7. رسیدگی به ضرر و زیان ناشی از جرم
8. اعتراض به آراء (تجدیدنظر، فرجام، اعاده دادرسی)
9. اصول کلی دادرسی عادلانه
10. کارشناسی
11. اصول ناظر بر تشکیل جلسه دادرسی
12. اصول حاکم بر اخذ و ارزیابی ادله
13. نحوه اعطای نیابت قضایی
14. اصل اعتبار امر قضاوت شده
15. زبان رسمی دادگاه
16. اصول حاکم بر اجرای احکام
17. اصل رعایت حقوق شهروندی و کرامت انسانی
با کمال دقت و بر اساس اصول کلی و جزئیات مندرج در قوانین آیین دادرسی مدنی و کیفری ایران (با تمرکز بر مواردی که آیین دادرسی کیفری صراحتاً یا ضمناً به اصول مدنی ارجاع داده یا آن اصول در هر دو لازمالاجرا هستند)، موارد مشترک به صورت زیر فهرست میشود:
1. **ابلاغها:** شامل قواعد عمومی ابلاغ اوراق قضایی، انواع ابلاغ (مانند واقعی و قانونی)، و نحوه ابلاغ الکترونیکی به طرفین دعوا.
2. **صلاحیت ذاتی و محلی:** اصول کلی تقسیمبندی محاکم و قواعد تعیین دادگاه صالح از نظر محلی (با رعایت استثنائات اختصاصی کیفری).
3. **رد دادرس:** جهات و شرایطی که به دلیل وجود رابطه یا نفع، قاضی باید از رسیدگی به پرونده (مدنی یا کیفری) خودداری کند.
4. **تعیین وکیل و حق دفاع:** حق انتخاب وکیل توسط طرفین دعوا و رعایت مقررات مربوط به حضور و غیبت وکیل در جلسات دادرسی.
5. **مواعد قانونی:** قواعد کلی محاسبه مهلتهای قانونی (مانند نحوه احتساب روز ابلاغ و آخرین روز مهلت).
6. **قرار اناطه:** در مواردی که تصمیمگیری در یک دعوا (کیفری یا مدنی) منوط به اثبات حق در مرجع قضایی دیگر باشد.
7. **رسیدگی به ضرر و زیان ناشی از جرم:** نحوه مطالبه ضرر و زیان مدنی در دادگاه کیفری که مستلزم رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی است (ماده ۱۵ ق.آ.د.ک).
8. **اعتراض به آراء (تجدیدنظر، فرجام، اعاده دادرسی):** اصول کلی راههای اعتراض به آراء، هرچند که شرایط و موارد هر یک در دو قانون کاملاً متفاوت است.
9. **اصول کلی دادرسی عادلانه:** شامل اصل علنی بودن محاکمات (به جز استثنائات قانونی)، حق استفاده از زبان فارسی، و استقلال و بیطرفی قاضی.
10. **کارشناسی:** قواعد مربوط به نحوه ارجاع به کارشناس، اعتراض به نظریه کارشناسی و مقررات مربوط به دستمزد کارشناس.
11. **اصول ناظر بر تشکیل جلسه دادرسی:** مقررات عمومی مربوط به اداره جلسه، ضبط صورتجلسات، و لزوم امضای آن توسط اشخاص حاضر.
12. **اصول حاکم بر اخذ و ارزیابی ادله:** با وجود تفاوت در اولویت ادله (علم قاضی در کیفری و سند در مدنی)، اصول کلی مانند لزوم **استماع اظهارات شهود** در حضور طرفین، **ممنوعیت استفاده از دلیل غیرقانونی** و **ثبت اقاریر** در صورتجلسه، در هر دو دادرسی رعایت میشود.
13. **نحوه اعطای نیابت قضایی:** قواعد مربوط به نیابت قضایی برای انجام امور تحقیقاتی یا اخذ اظهارات در خارج از حوزه قضایی دادگاه اصلی، تابع اصول مشترکی است.
14. **اصل اعتبار امر قضاوت شده:** پس از صدور رأی قطعی، آن رأی دارای اعتبار است و هیچ مرجع یا قاضی دیگری نمیتواند در همان موضوع، با همان اصحاب دعوا (یا طرفین جرم و شاکی)، مجدداً رسیدگی کند.
15. **زبان رسمی دادگاه:** لزوم استفاده از **زبان فارسی** در تمامی اوراق، صورتجلسات، و لوایح و نیاز به ترجمه رسمی اسناد و مدارک به زبان خارجی.
16. **اصول حاکم بر اجرای احکام:** قواعد کلی مربوط به ارجاع پرونده به واحد اجرای احکام، تشریفات اجرایی و توقف آن (به جز جزئیات بسیار خاص کیفری و مدنی) از یک ساختار مشترک تبعیت میکنند.
17. **اصل رعایت حقوق شهروندی و کرامت انسانی:** تمامی اقدامات قضایی، اعم از مدنی و کیفری، تحت نظارت **قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی** انجام میشود. این اصل ایجاب میکند که قضات و ضابطان در تمامی مراحل دادرسی، از جمله در نحوه برخورد با اصحاب دعوا، اجرای تحقیقات (در کیفری) و صدور احکام، کرامت انسانی افراد را رعایت نمایند. این یک اصل بنیادین و فرادستوری است که بر تمام تشریفات شکلی دو آیین دادرسی سایه میافکند.
دیدگاه خود را بنویسید